Transkripsiyon metinlerinde çok dilli eserler: Sözlükler, gramer kitapları, rehberler

Abstract

Transkripsiyon metinleri Codex Cumanicus’tan bu yana Türkçenin söz varlığı ve onun sesletimi içinöncelikli kaynaklardandır. Gramer kitapları, sözlükler ve rehberlerden oluşan dil yadigarları,yazıldığı devir için Türk dilinin fotoğrafı hükmündedir. Bu eserler, hazırlayanın tercih ettiği dil ileanlatılır. Yazarın verdiği örnekler ise çok zaman iki dil iledir. Ancak bazılarında anlatım iki dil ile,örnekler ise üç, dört hatta bazen beş dil iledir. Çok dilli transkripsiyon metinleri yazıldığı devirdeTürk dilinin ve diğer yan dillerin de söz varlığını göstermekte, bu tür eserlerin sadece Türk dilinedeğil eserdeki yan dillere de katkısı olmaktadır. Çok dilli eserlerden sözlüklere örnek, DictionnaireFrançais-Arabe-Persan et Turc adlı Alexandre Handjeri’nin kaleme aldığı 1841 tarihli bir eserdir.Çok dilli eserlerden gramerlere örnek, Vocabulaire Oriental, Français-Italien, Arabe, Turc et Grecadlı Victor Letellier'nin kaleme aldığı 1838 tarihli bir eserdir. Çok dilli eserlerden rehberlere örnek,Fransızca adıyla Guide en trois langues: Française, Anglaise et Turque; İngilizce adıyla Guide inthree languages: French, English and Turkish; Osmanlı Türkçesi adıyla Rehber-i elsine-yi selâse:Fransevî ve İngilizî ve Türkî olan eserin müellifi Nassif Mallouf’tur ve 1860 tarihli bir eserdir. Çokdilli sözlük, gramer kitapları ve rehberler, günümüzdeki çok dilli sanal çeviri araçlarının eskiörnekleri sayılabilir. Çok dilli biçimde hazırlanmış sözlükler, gramer kitapları ve rehberler bu tebliğinaraştırma konusu olup özellikleri üzerinde etraflı bilgi sunulacaktır.

Transcription texts have been the primary sources for Turkish vocabulary and pronunciation since Codex Cumanicus. Language heirlooms consisting of grammar books, dictionaries and guides are the photograph of the Turkish language for the period in which it was written. These works are explained in the language preferred by the author. The examples given by the author are mostly with two languages. In some, however, the narration is in two languages, with examples in three, four or even five languages. Multilingual transcription texts show the vocabulary of the Turkish language and other sub-languages at the time of writing, and such works contribute not only to the Turkish language but also to the secondary languages in the work. An example of multilingual dictionaries is an 1841 work by Alexandre Handjeri, Dictionnaire Français-Arabe-Persan et Turc. An example of multi-lingual grammar is an 1838 work by Victor Letellier, Vocabulaire Oriental, Français-Italien, Arabe, Turc et Grec. An example of a multilingual guide is the French guide En trois langues: Française, Anglaise et Turque; English in English: French, English and Turkish; Ottoman Turkish, Rehber-i elsine-yi selâse: Nassif Mallouf, the author of the work which is French and English and Turkish, is a work dated 1860. Multilingual dictionaries, grammar books, and guides are old examples of today's multilingual virtual translation tools. Multi-lingual dictionaries, grammar books and guides are the subject of research of this communiqué and detailed information on its features will be presented.