KAMU GÖZETİMİ DENETİMLERİ VE YAPTIRIMLARI: TÜRKİYE–ABD KARŞILAŞTIRMASI

Abstract

Sarbanes-Oxley Yasası’nın (SOX) 105. maddesi, Halka Açık Şirketler Muhasebe GözetimKuruluna (PublicCompany Accounting Oversight Board PCAOB), Kurul’a kayıtlananSMMM firmalarının ve bu firmalarla ilişkisi olan kişilerin incelenmesi ve gerektiğindeyaptırım uygulanması için geniş yetkiler vermiştir. Denetlenen denetim firması Amerikanmenşeli olsun ya da olmasın, denetimin Amerika Birleşik Devletleri (ABD) sınırlarıiçerisinde yapılmasına bakılmaksızın, Kurul tarafından kalite kontrol incelemeleriyapmaktadır. Kalite kontrol amaçlı olarak yapılan incelemeler, Kurul’un internet sitesindeilân edilmektedir. İlan süreci belirli kurallar çerçevesinde ve aşamalar şeklindeyapılmaktadır. Halka Açık Şirketler Muhasebe Gözetim Kurulunun yanı sıra, ABD'deSermaye Piyasası Kurulunun da (Securitiesand Exchange Commission - SEC) belirli bazıdurumlarda uygulayıcıları cezalandırma veya Kurul’da (SEC) listelenen şirketleridenetlemekten alıkoyma gücü vardır.Türkiye'de faaliyet gösteren denetim firmaları açısından yapılan incelemenin sonuçları,ABD denetim kalite gözetim ve/veya kontrol uygulamaları çerçevesindedeğerlendirilmiştir. Çalışmada son olarak Türkiye’de Kamu Gözetimi, Muhasebe veDenetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından hâlihazırda denetimin kalitesine yönelikolarak yapılmakta olan çalışmalara yer verilmiştir. ABD ve Türkiye’de denetimin kalitekontrolüne yönelik çalışmalar, araştırma sonuçları ile ilişkilendirilerek Türkiye için önerilergetirilmiştir.

Section 105 of the Sarbanes-Oxley Act grants the PublicCompany Accounting Oversight Board (PCAOB) investigative and disciplinary authority over registered public accounting firms and persons associated with such firms.Whether the audit firm being investigated is a US or non-US firm, and whether the auditing was performed within borders of US or not; the Board makes quality control investigations.Investigations performed with quality control purposes are made public stage by stage on the web site of the Board.Along with PCOAB, in some instances the Securities and Exchange Commission (SEC) also has the power of sanctioning performers and blocking them from auditing listed companies. The results of a research about audit firms performing in Turkey are assessed within the frame of US public oversight and/or investigation activities. At the last stage, this paper evaluates the quality control investigations and activities performed by Public Oversight - Accounting and Auditing Standards Authority (POA) in Turkey. At the end of this paper, quality control-oriented activities realized by US and Turkish authorities are associated to the results of the study, and suggestions are brought regarding Turkey.