Hamid Nutki'nin Varlık Dergisindeki Türkçe Yazıları (Türkiye Türkçesine Aktarım ve Değerlendirme)

Abstract

İran, birçok etnik unsuru bir arada barındıran bir ülkedir. Bu etnik farklılıklar ülkenin kültürel zenginliğini de oluşturmaktadır. Ancak Şahlık rejiminde Fars olmayan etnik unsurların kültürel varlığı bir kenara atılmıştır. Bu durumdan en çok etkilenen etnik unsurların başında Türkler gelmiştir. Şah yönetimi Türk kimliğini, kültürünü ve dilini devlete karşı bir tehdit olarak görmüştür. Devletin ulusal kimliğini Fars milliyetçiliği üzerine inşa etmeye çalışmışlardır. Eski Sasani ve Pers algısına dayalı yeni bir kimlik inşa ederken diğer kültürel kimlikler yok edilmeye, unutturulmaya çalışılmıştır. Yönetimin baskıcı politikasının yanı sıra ülkede ve dünyada yaşanan siyasi ve ekonomik çekişmeler sonucunda 1979 yılında İran İslam devrimi gerçekleşmiştir. Devrimin ardından Şah ülkeyi terk etmiş ve yerine sürgündeki dini lider Ayetullah Humeyni geçmiştir. Bu dönemde İran İslam Cumhuriyeti kurulmuş, bir önceki yönetimin baskıcı politikası geçici bir süre için askıya alınmıştır. Varlık dergisi bu dönemde yayın hayatına başlamıştır. Derginin asıl amacı Türk dilini ve kültürünü yaşatmak olmuştur. Özellikle Hamid Nutki, Türkçenin dilbilgisi üzerine birçok yazı kaleme almıştır. Hamid Nutki yazılarında Türk dili ve millik kimlik kavramlarına sıkça değinmiştir. Onun yazılarının ana fikrini dil, kimlik, ana dilinde eğitim ve alfabe konuları oluşturmaktadır.

Iran hosts many ethnic groups. These ethnic groups are the cultural richness of the country. But the cultural presence of non-Persian ethnic groups in the Shah's regime was laid aside. The Turks were very affected by this situation. Shah administration considered Turks to be a threat. They attempted to build the national identity of the state on Persian nationalism. While creating a new identity based on the old Persian and Sassanid perception, other cultural identities were tried to be destroyed. As a result of the repressive policy of the administration, as well as the political and economic conflicts in the country and in the world, the Iranian Islamic revolution took place in 1979. After the revolution, the Shah left the country and was replaced by Ayatollah Khomeini, the religious leader in exile. In this period, the Islamic Republic of Iran was established and the repressive policy of the previous administration was temporarily suspended. Varlık journal started its publication in this period. The main purpose of the journal was to keepTurkish language and culture alive. Especially Hamid Nutki has received many writing pen on Turkish grammar. Hamid Nutki frequently mentioned the concepts of Turkish language and national identity in his writings. The main idea of his writings is language, national identity, native language education and alphabet.