Kant'ın Ontolojik Kanıt Eleştirisinin Epistemolojik Temelleri

Abstract

Ontolojik kanıt, Anselmus’un düşünce tarihinde ilk kez öne sürdüğünden bu yana, Tanrı’nın varlığına dair sunulan kanıtlar arasında, pek çok filozofu kendisine çeken konulardan birisi olagelmiştir. Genellikle savunanından daha çok eleştireni olsa da, ontolojik kanıt konusunda kapsamlı ve sağlam temellere dayanan ilk eleştiriyi Immanuel Kant getirmiştir. Saf Aklın Eleştirisi’nde tüm geleneksel teistik kanıtları üç türe – fiziksel tanrı-bilimsel, kozmolojik, ontolojik- ayırdıktan sonra, diğer iki kanıt türüne getirdiği eleştirileri de ontolojik kanıta getirdiği eleştirilerin temeline dayandırmıştır. Bu çalışmada, öncelikle Anselmus’la başlayarak Descartes ve Spinoza’nın ontolojik kanıtı açıklanarak yer yer bu kanıtlamalara getirilen eleştirilere kısaca değinilecektir. Böylelikle Kant’ın getirdiği ‘geleneksel’ metafizik eleştirisinin zemini serimlenecektir. Kant’ın ontolojik kanıta getirdiği eleştirinin epistemolojik temellerinin açıkça aktarılabilmesi için Kant’ın teorik felsefesinin ana hatları üzerinde durulduktan sonra eleştirinin mahiyeti açıklanacaktır. Kant’ın ontolojik kanıta getirdiği eleştirinin arkasında yatan niyetin ontolojik mi yoksa epistemolojik mi olduğu ise sonuç bölümünde ele alınacaktır

Since the first time Anselm had asserted in the history of philosophy, out of many proofs of God’s existence, ontological proof has been one of the subjects that has attracted many philosophers. Even though it’s critics are more than it’s supporters, the first extensive and solidly grounded criticism of ontological proof was done by Immanuel Kant. After categorizing the traditional theistical proofs as three types – physico-theological, cosmological, ontological - in Critique of Pure Reason; he has also founded his criticism of the other two types of proof on the same ground as his criticism of ontological proof. In this study, by starting from Anselm first, Descartes and Spinoza’s ontological proof will be explained, and at times criticisms on these proofs will shortly be mentioned. Thus, foundation of ‘traditional’ criticism of metaphysics done by Kant will be explained. In order to convey the epistemological grounds of Kant’s criticism of ontological proof, after outlines of Kant’s theoretical philosophy are emphasized, nature of the criticism will be explained. Whether the intention lying behind the criticism of ontological proof which held by Kant is epistemological or ontological will be adressed in the conclusion chapter.