SELÇUKLU-ABBASÎ HANEDANLARI ARASINDA GÜÇ, İKTİDAR VE EVLİLİK İLİŞKİSİ

Abstract

Büyük Selçuklular, henüz devletlerini kurmuşkenönemli bir mücadeleye daha girmişlerdi: İslam dünyası liderliği savaşı.Selçuklu sultanları kendilerini dünyevî lider, Abbasî halifelerini de dinîlider olarak tanıtmış ve bu iki gücün birleşmesi için taraflar akrabalık tesisetme yoluna gitmişlerdi. Böylece iki hanedan hem birbirine daha da yakınlaşmış,siyasî ve dinî gücün birleşmesi ile diğer devletlere karşı da daha güçlü birduruş sergilemişlerdir. Tuğrul Bey’in, halifenin kızı ile evlenmesi,Selçukluların siyasî gücü elde etmeye ve İslam dünyasında kendilerine önce yeredinmeye, ardından da liderlik sıfatını almaya çalıştıkları bir dönemdegerçekleşmiştir. Bu, oldukça önemli bir hadise olup, çalışmada görüleceğiüzere, hiç de olağan karşılanan ve kolay gerçekleşen bir evlilik olmamıştır.Ardından İslam dünyası liderliğindeki güç dengesinin Selçuklular lehinedönmesi, bu ikili arasında kaçınılmaz olarak rollerin de değişmesine yol açmış,bu sefer de Abbasî halifesi, Melikşah’ın kızıyla evlenme konusunda ısrarcıolmuştur. Ortaçağ dünyasında Batı’da olduğu gibi İslamdünyasında da evlilikler daha çok “erki” elde etmek için siyasî amaçlar ilegerçekleşmiştir. Güce ortak olmaya çalışan ve daha zayıf durumda olan tarafhemen her zaman talepkâr durumda olmuştur. Çalışmada, evliliklerin siyasîamaçlar ve güç dengeleri üzerinde oynadığı rol, Selçuklu özelinden iki örnekleortaya konulmaya çalışılacaktır.