Kur’an’da Sadr ile İlgili İki Kavram: D-y-k ) ??? ( ve Ş-r-h ) ) ???

Abstract

Bu çalışmada, Kur’an’da insan göğsünün iki eylemi olarak kullanılan d-y-k ( ??? ) ve ş-r-h ( ??? ( kavramalarıele alınacaktır. D-y-k kelimesi sözlükte, genişliğin zıddı olan darlık, fakirlik, cimrilik ve üzüntü gibianlamlara gelmektedir. Mecazî olarak da kalpteki şüphe anlamında kullanılır. Kur’an’da kelimenin bu anlamlardakullanıldığı ayetlerde iman etmeyenlerin çektiği ruhi sıkıntı, yükseğe çıkan birinin nefes almaktaçektiği zorluğa benzetilmektedir. Yine Kur’an’da savaştan geri kalanlara yeryüzünün dar gelmesi, vicdanlarınınkendilerini düşürdüğü zor durumu anlatmaktadır. Diğer ayetlerde peygamberlerden Hz. Lût’un halkınıncinsel sapıklıklarından duyduğu ıstıraba yer verilirken, Hz. Musa’nın pelteklikten çektiği konuşma sıkıntısıve kardeşi Harun ile desteklenme talebi dile getirilmektedir. Hz. Muhammed ile ilgili olan ayetlerde ise, müşriklerinKur’an ayetleri hakkında ileri sürdüğü şiir ve sihir gibi iftiraların kendisine verdiği sıkıntıya karşı,“Rabbini hamd ile tespih et.” (el-Hicr 15/98) emriyle teselli edildiğini görmekteyiz. Bir ayette de eşinin evindeiddet süresini geçirmek için bekleyen boşanmış kadına “Onları sıkıştırıp kendilerine zarar vermeye kalkışmayın."(et-Talâk 65/6) ifadesiyle evden çıkıp gitmesi için baskı yapılmaması belirtilmektedir.Bunun zıddı olan ş-r-h kelimesinin lügat anlamları eti yarıp kızartmaya hazırlamak için inceltmek, bir şeyigenişletmek, mecaz olarak da kapalı ve izaha muhtaç olan şeyleri açıklayıp tefsir etmek anlamlarında kullanılmaktadır.Buradan hareketle, Allah’ın bir kişinin göğsünü genişletip yapmak istediği işe kalbini meylettirmesi,böylece Allah’ın hidayetini dilediği kişiyi İslâm nuru ile buluşturmasına değinilir. Hz. Musa’nın dilindekibağın verdiği sıkıntıyı, “Rabbim! Gönlüme ferahlık ver." (et-Tâha 20/25) isteği ile göğüslemeye çalışmasının dilegetirildiği bir ayet de bulunmaktadır. Hemşehrilerinin inat ve inkârcılıklarından bunalan Hz. Muhammed’inise “Senin kalbini açıp genişletmedik mi?” (el-İnşirah 94/ 1-3) denilerek sırtını büken ağırlıklardan kurtarılıpisminin yüceltilmesiyle ferahlatıldığı görülmektedir.

In this study, the concepts of d-y-k ( ??? ) and sh-r-h ( ??? ), which are used as two acts of the human chest in the Qur'an will be addressed. In the dictionary, the word d-y-k denotes narrowness, as the opposite of wideness, poverty, stinginess, sorrow and connotes figurative meanings such as doubt in the heart. In the ayat (the verses of Qur’an) where the word is used in these denotations, at the outset, the spiritual anguish that the unbelievers experience is likened to the difficulty in breathing one experiences when ascending high in the sky. These ayat also mention the deserters of war and how the earth’s surface is made unbearable for the rest as well as the holes that the conscience of these deserters put themselves in. While, in the other ayat, the anguish that Prophet Lot (pbuh) suffers from the sexual perversions of His people is mentioned; on the other hand, the speech impediment (lisping) that another Prophet Moses (pbuh) experiences and his request, with his brother Harun (pbuh), for support is also mentioned. As for the ayat related to Prophet Mohammad (pbuh), it is witnessed that the Prophet was consoled with the commandment of “Glorify your Rabb (Lord) with praise” (al-Hijr 15/98) against to aspersions cast by polytheists on the ayat of the Qur’an that they are merely poems, incantations etc. In another ayah, with the commandment of “Do not try to oppress them and harm them." (at-Talaq 65/6), it is commanded that a divorced woman waiting in her husband’s house to spend the iddah period (a period that a woman must observe after a divorce) shall not be pressured to leave the house. Being the opposite of the word above, the dictionary meanings of the word s-r-h are to cut the meat thinly to get it ready to roast, to expand something and figuratively, to interpret something that is inexplicit and requires detailed explanation. In this respect, it is briefly mentioned that Allah guides one’s heart to what they desire to do by expanding their hearts and thus Allah unites one who begs from Him emancipation with the divine light of Islam. There also exists a verse in ayah that commends Moses (pbuh) to pray by saying "My Lord! Give comfort to my heart" (at-Tâha 20/25) for his difficulty of the knot in his tongue. It is said that Muhammed, who was overwhelmed by the obstinacy and abnegations of his fellow countrymen, was relieved from the burdens that bent his back and was relieved by exalting of his name by saying “Did we not open your heart and expand it?" (al-Inshirah 94/ 1-3).