Halkçılık ve Popülizm: Türkiye Vakası ve Bir Kavramın Kullanımları

Abstract

Türkiye siyaseti üzerine literatürde çok yaygın bir şekilde kullanılan bir kavram olmasına karşın, sınırlı sayıdaki çalışma dışında, popülizm kavramının kullanılmasına özenli bir kuramsal-kavramsal tartışmanın eşlik etmediği görülmektedir. 'Populism' kavramının Türkçede 'halkçılık' ve 'popülizm' şeklinde iki karşılığının olması da kavramın doğurduğu karmaşayı arttırmaktadır. Bu metin Türkçedeki bu iki kullanımın nedenlerini araştırmakta, kavrama yönelik kuramsal tartışmaları gözden geçirmekte ve bu genel akademik tartışmaların Türkiye üzerine literatürde nasıl karşılık bulduğuna eğilmekte. Sonuç olarak halkçılık ve popülizm arasında yapılan ayrımın Türkiye sosyal bilimlerine içkin olan bir ikili karşıtlıklar alanının ve daha genel olarak da 'model' ve 'gerçeklik' arasında ayrım yapan bir çerçeveleme faaliyetinin bir uzantısı olduğu ileri sürülmekte. Türkiye siyaseti Batı ideallerinden bir sapma olarak değerlendirildiği zaman kavramı karşılaştırmalı bir yaklaşımla ya da evrensel bir siyasal dinamiğin parçası olarak görmek için pek az gerekçe kalmaktadır. Bununla birlikte kavramın Türkiye'yi tanımladığı düşünülen bu sapmanın önemli bir göstereni haline gelmesi de tesadüf değildir; bizatihi popülizm üzerine genel akademik literatürün büyük çoğunluğunu kateden 'liberal demokratik temsili Batı ideali' ve 'popülizmin arızi-türev gerçekliği' arasında yapılan temel ikili ayrıma içkindir. Dolayısıyla popülizmin sağduyusal kavranışları kadar, ideoloji ya da strateji olarak anlaşılmasının sağladığı analitik araçlar da çözmeyi vadettikleri sorunlardan daha fazlasını yaratmaktadırlar. Bu metin bu sorunların üstesinden gelmek için kavramın sosyo-kültürel ve siyasal kültürel bir boyut, bir siyasal tarzlar-çağrılar ekseni olarak anlaşılmasını önermektedir

Although the concept of populism is widely used in the literature on Turkish politics, except for in a few studies, it is hard to come across a rigorous conceptual-theoretical approach to the term. The existence of two equivalents for the word ‘populism’ in Turkish, ‘halkçılık’ and ‘popülizm’, exacerbates this ambiguity. This paper discusses the reasons for these two usages in Turkish, explores the general academic debates over the concept, and compares these with the uses of the concept in the literature on Turkish politics. It is argued that the distinction between halkçılık and popülizm is based on the field of binary oppositions embedded in the social sciences in the Turkish context, grounded in turn on a wider ‘enframing’ differentiating ‘model’ from ‘reality’. Since Turkish politics is often evaluated as a diversion from the Western ideal, few incentives remain for evaluating it either from a comparative perspective or as an incidence of a wider universal political phenomenon. Nevertheless, the use of populism as a signifier of this diversion is no coincidence; it is implicit in the fundamental dichotomy between the ‘Western liberal-democratic representative ideal’ and the ‘derivative reality of populism’ developed in most of the general theoretical literature on populism. It is therefore argued that the analytical leverage provided by the common-sense understandings of the concept and by taking populism as an ideology or strategy creates more problems than it promises to solve. In order to solve these problems, this paper proposes to understand populism as a socio-cultural and political cultural dimension, an axis of political appeals-styles